İzmir hamamlarında gerçekleşen en özel günlerden biri de "Gelin Hamamı"dır. İzmir'deki evlilik ve düğün geleneğinde önemli yeri olan günlerden biri de, dünya evine giren genç kız için zifaftan önce düzenlenen bu hamam törenidir. Her iki ailenin her yaştan hemen tüm kadınları ile yakın akraba ve komşu kadınların da davetli olduğu özel hamam töreninin baş konuğu olan "gelin"in evden hamama götürülmesi İzmir'de başka şehirlere oranla daha "sessiz" biçimde gerçekleşmektedir. Ancak kafilenin sokaktaki sessizliği hamama girer girmez bozulmakta ve adeta kıyamet kopmaktadır. Önceden yapılan anlaşma ile o gün özel olarak kapatılan hamamın göbek taşında genellikle ut, keman ve teften oluşan bir kadın saz takımı ve onların yanı sıra peştemala sarılmış çengiler de hazır bulunmaktadır.
Gelin hamamı kafilesi içeriye girer girmez şenlik başlamakta, şarkılar söylenmekte, göbekler atılmaktadır. Yenge hanımın ve tecrübeli natır kadınların büyük bir özenle gelini yıkamaları sırasında, saz takımının hamamın buharından akordu düşen ut ve derisi yumuşayan tefin nezleli ahengi ile coşan kalabalık, kurtlarını bir güzel dökmektedir. Bu arada kadın hamamlarının değişmez başka tiplerinin de bulunduğunu söyleyebiliriz. Bunların başında kadın satıcılar gelmektedir. İzmir'deki kadın hamamlarının gözde satıcıları içinde en başta susam helvası ya da kâğıt helva satan arap bacılar gelmektedir. Bunların "Gelin Hamamı" sırasındaki önemli bir görevi de; gelin yıkanırken iç kısma alınmayan çocukları yaptıkları maskaralıklarla güldürerek oyalamaktır.
Kadın hamamlarına ait bu adetler ve bu hamam eğlenceleri toplumsal gelişmemizin içinde tarihteki yerlerini almış ve bir çoğunun yalnızca adı kalmış hamamlarla geçmişte kalmışlardır. Cumhuriyet döneminin Türk kadınına tanıdığı sosyal haklar, eski hamam geleneğinin tamamen anılarda kalmasına neden olmuştur. Hamam sözcüğü çağdaş Türk kadını için artık yalnızca "yıkanma yeri" anlamını taşır kalmıştır. Günümüzde İzmir hamamları da yavaş yavaş kaybolmaktadır. Hem bulundukları yerlerdeki arsa bedellerinin inanılmaz artışı, hem de günümüzün hızlı yaşam temposun içinde oldukça zaman alan "hamam keyfine" ilginin azalması onların da bir bir kapanmasına neden olmaktadır.
İlk Yayınlanma Tarihi 22 Kasım 2009
Yorumlar
Yorum Gönder