Ege Telgraf Gazetesi'nde yazan kent tarihine katkılarıyla tanıdığımız Orhan Beşikçi'nin 30 Ekim 2016 tarihli yazısını okuyunca kendinizi bir Dan Brown filminin giriş sahnesinde hissedeceksiniz...
Kemeraltı’ndaki Kaptan Mustafa Paşa Vakıf İş Hanı’nın yıkılmasıyla ortaya çıkan buluntular, sanat tarihçileri ve kent gözlemcileri arasında yeni heyecanlar yarattı.
İzmir Vakıflar Bölge Müdürlüğü’nün sahibi olduğu Kaptan Mustafa Paşa Vakıf İş Hanı’nın “Sulu Mezarlık” üzerine kurulduğunu biliyoruz. Yerine yeni bir bina yapılacağı için bu iş hanı geçen ay yıkılmıştı. Kültür Bakanlığı İzmir 1 nolu Koruma Bölge Kurulu’nun 06.09.2016 tarih ve 4910 sayılı kararı gereği müze müdürlüğü alanda sondaj kazı çalışması başlattı...
Kazı sırasında yapı kalıntısı ve bu yapıya ait kesme taştan yapılma duvarlar ortaya çıktı, kazıldıkça duvarların geometrik görüntüsünün şapel mimarisine dönüştüğü görüldü. Apsis kısmının yarım daire formunda olması ve yanındaki nefler yapı hakkında uzaktan olsa da yorum yapmamızı kolaylaştırdı.
Fotoğrafları eski kilise ve şapel planları ile karşılaştırıp, sanat tarihçisi dostlarımızla yaptığım değerlendirmeler buluntunun şapel olduğu doğrultusunda ağırlık kazandı. Tabii ki uzmanların yapacağı açıklamalarla yapının öyküsü netlik kazanacak…
Zengin Bir Kaynak
Kemeraltı Çarşısı’nın ortasında eski mezarlık alanında ortaya çıkan buluntular burasının sosyolojik geçmişi hakkında yeni bilgileri ortaya koyacak nitelikte. Eski Osmanlı mezarlığından çıkan şapel kalıntısı bizi Bizans Dönemi’ne götürür mü göreceğiz. Kazı alanının su içinde olması, tarihi mezarlığa neden “Sulu Mezarlık” dendiğini de açıklık getiriyor… Fotoğraflarda görüldüğü gibi sondaj kuyularının içinden tahliye edilmeye çalışılan su, bölgede zengin su kaynağı olduğunu kanıtlıyor…
Diğer konu da şapel duvarlarında gördüğüm V harfi işli duvar taşları bana bu sayfalarda yazdığım eski yazımı anımsattı…
Pınar’ın Anlattıkları
Burada, araştırmacı yazar, çevirmen, sahaf İlhan Pınar’ın “Gezginlerin Gözüyle İzmir” kitaplarında yazdığı, seyyah bilgilerine bir göz atalım:“İngiliz gezgin Thomas Smith, (1670) ‘Şehrin duvarlarındaki her kare taşta büyük bir oyuk gözledim. Bu oyuk Roma harflerinden V’ye benziyordu. Bazı kişiler bu işaretin şehir için çok iyi işler yapmış olan İmparator Vespasiannus’un şerefine yapılmış olduğunu düşünüyor. Fakat bu şekil her zaman aynı değil, kendi içinde çok çeşitlilik gösterdiğinden, ben bunun duvar ustaları tarafından yapıldığını düşünüyorum. Bu duvarlardaki taşlar birbirlerine harçla tutturulmuş”.
Oliferti Dapper, Hollandalı gezgin (1681) ‘İzmir şehir surlarının inşa edildiği bütün taşlara Latin V harfi oyulmuştu. Bu da İzmirliler’e bir çok iyilik yapan İmparator Vespasian’ın baş harfi olsa gerek. Fakat her taştaki işaret aynı olmadığı ve bazen Yunan harfindeki T ye benzediği için, bu işareti ustaların taşları birbirine daha iyi tutturmak amacıyla yaptığı düşünülebilir.”
Richard Pococke (1701-1765) ‘Denize doğru devam eden surlarda kötü çizilmiş çeşitli çizgiler ve V harfleri olan çok iri taşlarla örülmüş duvar kalıntıları var. Şimdiye kadar birçok araştırmacı bu çizgilerin ne anlama geldiği üzerine oldukça kafa yordu. Bazıları V harfinin Vespasiannus’un baş harfi olduğuna inanıyor, fakat bu işaretler duvarları örerken taşların nasıl döşeneceğine dair işaretler de olabilir. Duvarların üst kısmında taşlar çok kötü ve kaba döşenmiş, aynı zamanda çok dar kesilmişler. Bu yüzden bu taşların sonradan yapıldığını düşünüyorum.”
Kulak Asmadılar
Mezarlıkbaşı’ndaki Saray Sineması yıkılınca, arkasından çıkan tarihi duvarlarda gördüğüm ve halen gizemini koruyan V harfi taşlarla örülmüş duvarların tescillenmesi önerisinde bulunmuştum. Mesajım yerine ulaşmadığından veya algılanamadığından üzerine düşen olmadı… Şimdi günümüze dönelim, gazeteci Mustafa Oğuz’un “Kemeraltı Çarşısı’nda şapel bulundu” başlıklı haberinde, fotoğraf sanatçısı Atilla Özdemir’in çektiği fotoğraflar arasında gördüğüm V harfli taşlar bu kez eski mezarlık alanında şapel duvarında ortaya çıktı. Ortaya çıkarılan V harflerine, diğer arkeolojik buluntulara şimdilik merhaba diyorum; İzmir tarihine yeniden hoş geldiniz …
Kaynak : Orhan Beşikçi | Sulu Mezarlık’ta “V” harfi duvarlar ve şapel buluntusu ortaya çıktı | Ege Telgraf Gazetesi 30 Ekim 2016 |http://www.egetelgraf.com/sulu-mezarlikta-v-harfi-duvarlar-ve-sapel-buluntusu-ortaya-cikti/
Yorumlar
Yorum Gönder