Şam Tatlısı veya Trakya'daki adıyla Şambaba...
Ama tescillenmiş adıyla Şambali...
İsminden, 3 tekerlekli el arabasınnı üzerinde pirinç çerçeveli, ışıl ışıl parıldayan tezgahlarından, mutlaka yemişsinizdir veya görmüşsünüzdür.
İzmir'in 28 tescilli ürününe yer vereceğimizi söylemiştik. Daha önce şambali ile ilgili yazılarımızı da hatırlatarak buyrun Şambali hakkındaki detayları paylaşalım.
Şambali'nin hikayesinde adının Şam Tatlısı, Şam Balı gibi tanımlamalar mevcut olunca, okuyanlarda bu tatlının Şam'a ait olduğu izlenimi yaratıyor, oysaki tescillendiği yer nispeten Şam'a yakın illerimiz değil de İzmir olunca kafalar biraz karışıyordur.
Neticede artık tescilli olarak İzmir'in tatlısı. Bir kaç kaynakta Birinci Dünya Savaşı zamanı Balkanlardan gelerek İzmir'e yerleşen vatandaşlarımız Revani, yine aynı dönemlerde Hicaz bölgesinden gelen vatandaşlarımızın ise Halep tatlısını yanlarında getirmesi ile İzmir geleneksel menüsüne 2 tatlı girmiş. Fakat savaş zamanındaki kıtlıklarda yumurta ve unun tedariki zorlaşınca, iki tatlıdan esinlenerek ve un ve yumurta kullanılmadan yeni bir tatlı ortaya çıkmış. Bu en kabul görmüş hikayesidir Şambali'nin.
Revani ve Halep tatlılarına göre daha sert, daha dayanıklı ama kıtır olması münasebeti ile de daha makbul olmuş.
İZMİR ŞAMBALİSİ
Ürünün Adı: Şambali
Coğrafi İşaretin Adı: İzmir Şambalisi
Coğrafi Sınırı: İzmir
Coğrafi İşaretin Türü: Mahreç İşareti
R.G. Yayın Tarihi: 21.06.2016
Tescil tarihi: 18.01.2011
Ürünün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri: İzmir Şambalisi; irmik (buğday irmiği), şeker (toz şeker), süt veya yoğurt, nişasta ve kabartma tozu ile tekniğine uygun olarak hazırlanan hamurun tepside pişirilmesi ve piştikten sonra üzerine şerbet dökülmesiyle elde edilen bir tatlı çeşididir. Fırına verilmeden önce tatlı hamurunun üstü badem veya fıstıkla süslenebilmektedir.
Üretim Metodu:
Hamur Bileşenleri: Hamuru meydana getiren bileşenler; irmik (buğday irmiği), şeker (toz şeker), süt veya yoğurt, nişasta ve kabartma tozudur.
Şerbet Bileşenleri: Şerbeti oluşturan bileşenler: su, şeker, limon/limon tuzu ve vanilyadır. Limon/limon tuzu ve vanilya, şerbete gerekli aromayı verecek oranda kullanır. Bu oran şerbet miktarının %5’inden fazla olmamalıdır. Şerbeti hazırlamak için gerekli olan su ve şeker kaynatılır. Kaynamaya başladıktan sonra 10 dakika süre kaynama sıcaklığında tutulur, içine limon ya da limon tuzu ve vanilya ilave edilip en fazla beş dakika süreyle kaynatılır ve soğumaya bırakılır.
İrmik, şeker, nişasta ve kabartma tozu iyice karıştırılır ve sonra bu karışımın üzerine süt veya yoğurt eklenerek homojen bir hamur elde edilene kadar yoğurulur.
Hazırlanan hamur, tepsiye alınarak ürün kalınlığı 2,5 – 3,5 cm olacak şekilde üzerine elle bastırılıp tüm tepsiye yayılır. Burada önemli olan hamurun eşit kalınlıkta olacak şekilde tepsiye yayılmasıdır.
Badem veya fıstıklar (her bir dilimi üzerinde en az bir fıstık ve badem olacak şekilde) eşit aralıklarla, hafifçe bastırarak hamurun üzerine dizilir. Önceden ısıtılmış fırında 180°C sıcaklıkta 40 – 45 dakika pişirildikten sonra tepsisinde dikdörtgen formda dilimlenerek 15 dakika daha pişirme işlemi uygulanır.
Pişirme işlemi tamamlandıktan sonra, önceden hazırlanıp soğutulmuş şerbet, tepsisine dökülür, tepsi tabanından 0.5-0.6 cm yüksekliğe kadar şerbet ile kaplanır. Ürün soğumaya bırakılır.
İzmir şambalisi üretildikten sonra tepsisinde ve uygun koşullarda muhafaza edilmesi şartıyla yaklaşık 15 – 20°C sıcaklıkta yaklaşık 1 hafta süre saklanabilir.
Şambali ile ilgili bir yazımızı İzmir Dergisi'nden alıntı yaparak yayınlamıştık. Buraya tıklayarak erişebilirsiniz.
Peki Şambali'yi İzmir'de nerede yiyebilirsiniz?
Kemeraltında en az 10 ayrı köşede yiyebilirsiniz. Veysel Çıkmazı'nın sonundaki PAsajda, Kızlarağası'nın altındaki meşhur Kemeraltı Şambalici'sinde, Şadırvanaltında, Havra Sokağında, Kestane Pazarı'nda....
Bundan haricen Üçkuyular Meydan, Konak Meydan, Karşıyaka Hergele Meydanı, Bornova Meydan, Şirinyer, Buca Kasaplar meydanlarında sıklıkla el arabalarında ama özellikle kışın denk gelebilirsiniz.
Kemeraltı Hisarönü Şambalicisi, Seferihisar Şambalicisi, Gaziemir Osmanlı Tulumbacısı, Bornova Hacı Şerif, Süt Çiçeği Güzelyalı ve Kemeraltı, Tinnan Hatay Bahçelievler, Pulatlar Buca, Ademoğlu Kemeraltı, Halep Tatlıcısı Karşıyaka, diğer bulabileceğiniz tatlıcılar.
Elbette sayamadıklarımız vardır ama bir de bazı şarküterilerde olduğunu da hatırlatmakta fayda var.
Bu kadar anlattıktan sonra yakın zamanda bir şambali keyfi yapmanız artık şart olmuştur.
Kaynaklar: İzmir Kültür Müdürlüğü İnternet Sayfası
Görseller: Lokma Dijiyal Yayın
Yorumlar
Yorum Gönder