Halikarnas Balıkçısı’nın Kültürpark’a Diktiği Ağaçlar

"İzmir’in işgâlden kurtulduğu 9 Eylül 1922 günü başlayan, 16 Eylül günü ancak denetim altına alınabilen yangın, kentin; Mustafabey, Pasaport, Alsancak, Kahramanlar ve Basmane semtlerinin büyük bölümünü içeren 250 hektarlık alanın yanıp kül olmasına neden olur. 1930 yılına değin kentin göbeğindeki bu yangın yeri pislik ve derbederlik yuvası halindedir. Başta Büyük Önderimiz Mustafa Kemal Atatürk ve İsmet İnönü olmak üzere, hükümet burası ile ilgilenir. 1930 yılında İzmir Belediye Başkanlığı’na seçilen Behçet Salih (Uz) Bey döneminde bir yandan iktisadi amaçlarla panayırlar düzenlenirken diğer yandan yangınlık alanının temizlenmesi işine hızla girişilir..."

Konak Belediyesi'nin 3 ayda bir yayınladığı KNK Dergisi'nin 2020 Ocak sayısında yer alan güzel bir yazıya yer vermek istiyoruz. İsteriz ki Kültürpark'a gereken değer hemşehrilerimiz ve kent yöneticilerimiz tarafından verilsin. Bu gibi kıymetli bilgiler ile belki Kültürpark gezilerinizde biraz manalı bakışlar artabilir. 

Buyrun Lütfü Dağtaş'ın kaleminden....

YIL 1933

1933 yılının Haziran'ında İstanbul’dan SSCB’nin Odesea kentine hareket eden Türk Halkevleri sporcularının başında görev alan İzmir Futbol Heyeti Reisi Suad Yurtkoru, fahri yazarı olduğu Yeni Asır Gazetesi’nin 31 Temmuz 1933 günlü sayısında gezi izlenimlerini aktarırken Moskova’daki Gorki Kültürparkı’ndan uzun uzadıya söz eder. Suad Yurdkoru, bir yıl sonra yapılan 1934 seçimlerinde İzmir Belediye Meclis Üyeliğine seçilir, iki ay sonra da Başkan Behçet Salih (Uz) Bey’in yardımcısı olur.

O aralar İzmir yangın yerlerinin kaldırılması için hazırlanmış imar planında Kültürpark’ın olduğu yer 60 bin metrekarelik bir park alanı olarak ayrılmıştır. Başkan Yardımcısı Yurtkoru; 60 bin metrekarelik alanın küçük olduğunu, Moskova’da büyük bir kültürpark gördüğünü Başkan Behçet Salih (Uz) Bey’e aktarır,“bir kültürpark kuralım!” önerisinde bulunur. Öneri, belediye meclisinde kabul edilince imar planında değişiklik yapılır; 60 bin metrekarelik alan 360 bin metrekareye çıkartılır. Temeli 1 Ocak 1936, saat 15.00’te atılan, dün olduğu gibi bugün de İzmir’in oksijen deposu olan Kültürpark’ın yeşillendirilmesi çalışmasında dönemin SSCB’den gelen uzmanlarıyla birlikte pek çok kişi görev alır. Kültürpark’ın ağaçlandırılmasına katkıda bulunan adlardan birisi de Çağdaş Türk Edebiyatı’nın ünlü kalemlerinden; aynı zamanda doğa, turizm rehberliğinden tanıdığımız Halikarnas Balıkçısı Cevat Şakir Kabaağaçlı’dır.

Halikarnas Balıkçısı İzmir'e Yerleşiyor 

Yazdığı bir hikâye nedeniyle Bodrum’da kalebentliğe mahkûm edilerek sürgün yaşantısına gönderilen Halikarnas Balıkçısı Cevat Şakir Kabaağaçlı, cezasının bitiminde, 1947 yılında İzmir’e yerleşir. Son nefesini verdiği 13 Ekim 1973 Cumartesi günü saat 15.10’a kadar yaşantısını burada sürdürür. Gömütü Bodrum’dadır. Ölümünün üzerinden yıllar geçtikten sonra; bir doğa aşığı olan ve Bodrum dışında Kültürpark’ta da pek çok ağaç diken Halikarnas Balıkçısı adına Kültürpark içeresinde 1500 metrekarelik bir alanda, anısına Halikarnas Balıkçısı Bitkiliği oluşturuldu, ortasına büstü dikildi. Bitkilikte, Kabaağaçlı’nın Türkiye’ye ilk kez getirerek romanlarına konu ettiği 45 çeşit bitki ile Bodrum’u sembolize eden ağaç ve zeytinler yer almaktadır.

 oğlu Prof. Şadan Gökovalı; Balıkçı’nın, dikili ağaç yönüyle ortalaması hayli düşük İzmir’in başta gelen akciğeri konumundaki Kültürpark’a bitki ve ağaç dikiminde özellikle çeşitliliği göz önünde bulundurduğunu kendisine anlattığını aktarıyor. “Ayrıca ağaç dikme seferberliği sırasında, biz buraya ürün veren ağaç dikersek, onlar kendi kendilerine bakar” düşüncesiyle meyve veren ağaçların dikimine özen gösterdiğini anlattığını söylüyor. Öyle inanıyorum ki; Balıkçı, Kültürpark’ın yanı sıra İzmir’in çeşitli yerlerine de ağaç dikmiştir. Örneğin, Lozan Pastanesi’nin arka sokak köşesinde dikili, önünden her geçtiğimde, “merhaba” diyerek selam alıp verdiğim ulu Günlük (Sığla) ağacını da dikenin Balıkçı olduğuna bahse girerim. İnanmayan benim gibi merhaba dediğinde, “merhaba” diye yanıt almazsa kaybetmişim demektir! 

Balıçı'nın Kültürpark'ta Diktiği Ağaçlar

 (Dünyanın en uzun ağacı olarak nitelendirilen, ABD’de gövdesinden taşıt yolu geçen ağaç), Bella Sombra, Mersin (Koku ve meyvesiyle öne çıkar), Defne (Yaz, kış yeşil olduğu; balık pişirmede özgün bir koku, dolaysıyla lezzet verdiği; çay olarak içilebildiği ve sağlık açısından yararlı olduğu için dikmiştir), Çam fıstığı, Erik, Süs Eriği, İncir, Kaktüs ağacı (Köpek Balığı Kuyruklu – söküldü-), Palmiye, Sabırlık, Nar, Gül, Arap Dudağı (Erithrina), Hanım Tuzluğu, Yasemin, Ilgın, Çınar, Günlük (Sığla) Ağacı, Yalancı Hurma (Fenix), Oya Ağacı, Manolya.  

Kaynak: Konak Belediyesi KNK Dergi Ocak 2020 Sayısı 

https://www.konak.bel.tr/kategori/knk-dergi