Türkiye'nin kültür portalında İzmir'deki çömlek kullanımı ve çömlekçilik hakkında yapılan kısa bir araştırmaya rastladık. Sizlerle paylaşmak isteriz...
Çömlekçiliğin, göçebe kavimlerin yerleşik düzene geçmesiyle gelişmeye başladığı yapılan kazılardan anlaşılmaktadır. Anadolu’da ilk yapılan çömlekler Neolitik Dönem'e yani yaklaşık M.Ö. 7000'li yıllara dayanmaktadır. İlk dönem çömleklerin sargı-dolama usulü ile elde şekillendirildiği, pişirimin ise genellikle açık ateşte yapıldığı anlaşılmaktadır. M.Ö. 3000’li yıllarda çömlekçi çarkının bulunmasıyla çark üzerinde şekillendirme işlemi de başlamıştır. Yine aynı dönemde toprağın pişirilmesi için ilkel fırınlar kullanılmasına başlanmıştır.
İzmir ve çevresinin (Bayraklı, Urla, Foça, Sisam adası) önemli bir seramik merkezi olduğu yapılan kazılarda ortaya çıkan arkeolojik buluntulardan anlaşılmaktadır. Bu yörede çömlekçiliğin gelişme nedenleri arasında toprak yapısının çömlek eşya yapımına uygun ham madde olan çömlekçi kili açısından zengin oluşu sayılabilir. Diğer bir neden de bağcılık dolayısıyla şarabın, zeytincilik dolayısıyla zeytinyağının saklanmasında kullanılacak kaplara olan gereksinimdir.
Günümüzde Menemen İlçesi'nde çömlekçilik oldukça gelişmiştir. Bölgeden elde edilen ve çömlek yapmaya elverişli killi toprak, özel havuzlarda çamur haline getirilip, süzülüp temizlendikten sonra belli bir kıvama gelene kadar kurutulur ve çark üzerinde elle işlenerek biçimlendirilir. Özel fırınlarda pişirilen çömlekler su sızmasını önlemek amacıyla sırlanır. Menemen'de kullanılan kil, sırlı ve sırsız ürünlerin bir pişirimde yapılmasına elverişlidir. Burada artık yedinci nesil tezgâhlarda, insan gücünün yerini elektrik motorunun aldığı görülmektedir. Menemen'de 8 büyük atölye bulunmakta, pek çok yörenin tersine yeni kuşaktan da bu sanatı öğrenenler çıkmaktadır.
Yapılan işlerde küp, saksı, bardak, (küçük testi), testi gibi günlük kullanım eşyalarının yanı sıra turistik amaçlı hediyelik eşyalara da yer verilmektedir.
Kaynak: Güngör Güner, Anadolu'da Yaşamakta Olan İlkel Çömlekçilik, İstanbul, Ak Yayınları Kültür Serisi: 16 - 5, 1988. Sinan Mete, Aycan Hasırcılar. Menemen İlçesi Halk Kültürü Alan Araştırması 2013. İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Halk Kültürü Arşivi. Fotoğraflar: H.Sinan METE (İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Arşivi) Celal ERDEM (İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Arşivi)
Kaynak: https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/izmir/kulturatlasi/comlekclk765594
Yorumlar
Yorum Gönder